هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
تحلیل نمودار تولید و واردات شکر ایران (۱۳۸۴ تا پایان تیرماه ۱۴۰۴)
این نمودار وضعیت تولید داخلی شکر و واردات آن را طی حدود ۲۰ سال اخیر (۱۳۸۴–۱۴۰۴) به‌صورت مقایسه‌ای نشان می‌دهد. ستون‌های زرد رنگ مربوط به تولید داخلی و ستون‌های صورتی (بنفش) مربوط به واردات شکر هستند.
روند کلی تولید و واردات شکر
تولید داخلی شکر
- تولید داخلی در سال‌های ابتدایی (۱۳۸۴–۱۳۸۶) در محدوده ۱.۲ تا ۱.۴ میلیون تن قرار داشته است.
- از سال ۱۳۹۰ به بعد تولید داخلی با نوساناتی همراه بوده و در برخی سال‌ها به بالای ۲ میلیون تن نیز رسیده است.
- بیشترین سطح تولید در حوالی سال‌های ۱۳۹۵–۱۳۹۶ مشاهده می‌شود که تولید از مرز ۲ میلیون تن فراتر رفته است.
- در سال‌های اخیر (۱۴۰۲–۱۴۰۴) تولید مجدداً در سطحی بین ۱.۶ تا ۲ میلیون تن تثبیت شده است.
واردات شکر
- واردات شکر در برخی سال‌ها مانند ۱۳۸۴، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۳ رشد بسیار زیادی داشته و حتی به حدود ۲.۵ میلیون تن رسیده است.
- در سال‌هایی که تولید داخلی تقویت شده (مانند ۱۳۹۵–۱۳۹۶)، واردات کاهش یافته و به کمتر از ۰.۵ میلیون تن رسیده است.
- اما در سال‌های کم‌بار تولید یا افزایش مصرف داخلی، واردات مجدداً بالا رفته است.
- تا سال ۱۴۰۴، واردات حدود ۰.۲۵ میلیون تن ثبت شده که نسبت به سال‌های گذشته کاهش محسوسی دارد.
عوامل مؤثر بر تغییرات
۱. شرایط تولید داخلی
- افزایش تولید شکر نیشکری در خوزستان و توسعه کشت چغندر قند در استان‌های شمال غربی، ظرفیت تولید داخلی را بالا برده است.
- در سال‌هایی که شرایط آب و هوایی نامساعد (خشکسالی یا کاهش سطح زیر کشت) رخ داده، تولید داخلی افت کرده و واردات افزایش یافته است.
- سیاست‌های تجاری و تعرفه‌ای
- دولت در سال‌هایی که ذخایر کافی وجود داشته، تعرفه واردات را بالا نگه داشته تا از تولیدکنندگان داخلی حمایت کند.
- اما در سال‌هایی که کمبود بازار مشهود بوده، با کاهش تعرفه‌ها و افزایش سهمیه واردات، نیاز مصرفی کشور از طریق واردات تأمین شده است.
- الگوی مصرف و جمعیت
- افزایش جمعیت و رشد مصرف صنایع غذایی (نوشابه، شیرینی‌جات، بیسکویت و شکلات) باعث شده نیاز به شکر در کشور افزایش یابد.
- این افزایش مصرف، به‌ویژه در دهه ۹۰، دلیل مهمی برای رشد واردات در سال‌هایی با تولید کمتر بوده است.
جمع‌بندی
وضعیت کلی
- تولید داخلی شکر ایران در دو دهه اخیر بین ۱.۲ تا ۲.۱ میلیون تن در نوسان بوده است.
- واردات شکر نیز بسته به نیاز کشور و شرایط تولید، بین ۰.۲ تا ۲.۵ میلیون تن تغییر داشته است.
نتیجه‌گیری
- در سال‌هایی که تولید داخلی قوی بوده، واردات کاهش یافته و کشور به سمت خودکفایی نسبی حرکت کرده است.
- اما در دوره‌های کاهش تولید (به دلیل خشکسالی یا کاهش سطح زیر کشت)، واردات جهش کرده و وابستگی کشور به واردات بیشتر شده است.
- در پایان دوره (۱۴۰۴)، کاهش چشمگیر واردات نشان می‌دهد که سیاست‌های حمایتی از تولید داخلی تا حدی موفق بوده و ایران توانسته بخش عمده نیاز خود را از تولید داخلی تأمین کند.
